از آنجا که نزدیک به ۵۰ درصد خانوارهای کشور فاقد خودرو هستند، ایران با جمعیت ۹۰ میلیونی، بازار جذابی برای تولید و عرضه خودرو بهشمار میرود. از این رو برآوردها نشان میدهد در شرایط عادی و بهدور از تقاضای سرمایهای، نیاز کشور بهخودرو سواری سالانه حدود ۱.۵ میلیوندستگاه باشد.
بهطور مشخص دو عامل افزاینده و کاهنده بر این تقاضا اثرگذار هستند. عامل افزاینده ورود تقاضای سرمایهای به بازار است که میتواند موجب افزایش تقاضای خودرو بیشتر از نیاز واقعی مصرفی جامعه باشد.
عامل کاهنده نیز کاهش قدرت خرید مصرف کننده است. تقابل این دوعامل سبب شده است طی دورههای مختلف و براساس شرایط نرخ ارز و جهشهای آن، دورههای رونق و رکود بر بازار خودرو کشور حاکم باشد. بهطوری که همزمان با افزایش نرخ ارز، ورود تقاضای سرمایهای موجب رونق بازار خودرو شده و با ثبات نرخ ارز و خروج تقاضای سرمایهای از یک سو و کاهش قدرت خرید مصرفکنندگان، بازار خودرو وارد دوره رکود شده است.
بنابراین تاثیر نوسانات قیمت ارز بر ثبات یا عدمثبات بازار خودرو، بسیار بیشتر از تاثیر میزان عرضه خودرو در بازار است.
در این میان پرواضح است که تامین تقاضای داخلی یا باید از طریق واردات خودرو و یا تولید داخل صورت پذیرد. طی سالهای ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰، ممنوعیت واردات از یک سو و کاهش فعالیت شرکتهای مونتاژ خودرو، عملا بازار پرالتهابی را برای صنعتخودرو ایجاد کرد؛ بهطوری که درنهایت دولت بهرغم میل باطنی خود، تصمیم به بازگشایی واردات خودرو از سال ۱۴۰۱ گرفت.
شروع واردات خودرو بهطور رسمی از سال ۱۴۰۲ و با واردات 11 هزار و 200 دستگاه آغاز شد و در سال ۱۴۰۳ نیز حدود ۶۰ هزار دستگاه خودرو سواری بهکشور وارد شد. این میزان واردات در کنار تولید حدود یکمیلیون و 120 هزار دستگاه خودرو در کشور، عملا میزان عرضه خودرو در کشور را طی سال گذشته بهکمتر از یکمیلیون و 200 هزار دستگاه رساند.
در چهار ماهه نخست سال جاری نیز تنها ۱۵ میلیوندلار خودرو از گمرکات کشور ترخیص شده است که بهطور تقریبی معادل یکهزار دستگاه خودرو میشود. هرچند سفارشهایی از واردات خودرو در حال حاضر در کشور در جریان است، اما با توجه بهسیاست کنونی عدمتخصیص ارز به واردات خودرو، بهنظر میرسد واردات خودرو در سال جاری از حدود ۱۰ تا ۲۰ هزار دستگاه تجاوز نکند که برای بازار کشور عدد بسیار کوچکی است.
این مهم در کنار احتمال افزایش جهش نرخ ارز و برخی عوامل دیگر، پیشبینی بازاری پرالتهاب برای این محصول را محتمل میسازد.